1_چاپ کدام مقاله برای دفاع دکتری بهتر است؟
در دستهبندی کلی، مجلات را میتوان از طریق نمایههای معتبری که وجود دارند، دستهبندی نمود. هرچند تعداد زیادی نمایه اختصاصی و بینالمللی وجود دارد.
اما 5 نمایه گوی اعتبار و شهرت را از بقیه نمایهها ربوده و حاوی امتیاز بیشتری برای مؤلفان مقالات هستند این پنج نمایه عبارتاند از:
مجلات ISI
مجلات SCOPUS
مجلات علمی وزارتین (علمیپژوهشی)
مجلات ISC
مجلات PUBMED
بسته به مقصد و هدفی که از انتشار مقاله دارید، مجلات فوق امتیازهای متفاوتی دارند که بهتر است از مرجعی که مقاله را به آن ارائه میکنید در ابتدا این مسئله را سؤال کنید. بهعنوانمثال برای اخذ مجوز دفاع دکتری مجلات ISI JCR Q1 تا 7 امتیاز به نویسنده میدهند و تنها با یک مقاله Q1 میتوانید مجوز دفاع را دریافت کنید.
در آخرین لیستی که دانشگاه آزاد در مورد مجلات مورد قبول برای اخذ مجوز دفاع ارائه نموده است، مجلات علمیپژوهشی وزارتین حاوی 2.5 امتیاز پژوهشی هستند که در دانشگاه آزاد با 2 مقاله و در دانشگاههای دولتی با یک مقاله علمیپژوهشی قادر به اخذ مجوز دفاع هستید. البته این قوانین مرتب دستخوش تغییر میشود که میبایست بهروزترین اطلاعات را از آموزش دانشگاه سؤال کنید
دوستانی که قصد اپلای بخصوص در مقطع PHD و پست داک (فوق دکتری) در کشورهای اروپایی و آمریکا و کانادا دارند، مسلماً ایندکسهای ISI، SCOPUS و پابمد؛ گزینههای برتری برای چاپ مقالاتشان در قیاس با مجلات علمیپژوهشی و ISC هست. برای ارتقای رتبه دانشگاهی، هیئتعلمی، جایگاه علمی و شغلی نیز هر پنج نمایه فوقالذکر مفید هست؛ اما با امتیازهای متفاوت.
مقالات همایشی بهاندازه مجلات حاوی امتیاز نیستند و نمیتوان با داشتن چند مقاله همایشی، گوی سبقت را از رقیبان در آزمون مصاحبه دکتری داخل کشور یا اپلای دکتری و فوق دکتری ربود.
علاقهمندان برای اطلاع از آخرین تغییرات و اطلاعات بهروز در مورد امتیاز هر مجله میتوانند با کارشناسان تدبیرساز در تماس باشند.
2_پیش دفاع و دفاع دکتری
پیش دفاع و دفاع دکتری دو مرحله مهم در دوره تحصیلات تخصصی دکتری هستند. این دو مرحله به ترتیب قبل از و پس از انجام تحقیقات و نگارش رساله انجام میشوند. در ادامه به توضیح هر کدام از این مراحل میپردازم:
پیش دفاع
پیش دفاع (یا پیش نویس دفاع) مرحلهای است که پس از نگارش نهایی رساله دکتری برگزار میشود. هدف اصلی این مرحله، ارائه و توجیه موضوع و رساله شما به اعضای کمیته دفاع و انجام مذاکرهها و بحثهای مربوط به آن است.
در حال حاضر، برخی از دانشگاه ها مانند واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی، پیش دفاع را برگزار می کند و در این جلسه، 10 نفر بعنوان هیات دواران حضور یافته و نظر خود را در مورد رساله مورد نظر اعلام می کنند. دانشجو هم در زمانی معین، می بایست نسبت به رفع ایرادات مطروحه اقدام نموده و آماده دفاع نهایی شود. در واقع تفاوت چندانی بین پیش دفاع و دفاع نیست. در تاریخی که این مقاله نگارش می شود، دانشگاه آزاد برای ارائه مجوز پیش دفاع به دانشجویان، پذیرش (اکسپت) حداقل یک مقاله (2.5 امتیازی) را می خواهد.
دفاع دکتری
دفاع دکتری مرحلهای است که پس از نگارش نهایی پایاننامه دکتری و پس از پست سر گذاشتن مرحله پیش دفاع، توسط استادان و داوران مرتبط با رشته شما برگزار میشود. در این مرحله، شما باید پایاننامه خود را بهصورت شفاهی و جلسهای در مقابل کمیته دفاع (که شامل استادان دانشگاه و اعضای مختصص دیگری است) مطرح کنید و نتایج و محتوای آن را توضیح دهید.
در دفاع دکتری، شما باید مدارک و مستنداتی از تحقیقات خود ارائه دهید و از نتایج و نتیجهگیریهای خود توجیهی دقیق ارائه دهید. اعضای کمیته دفاع ممکن است سوالاتی از شما بپرسند و بر اساس پاسخهای شما، به بررسی و ارزیابی نهایی پایاننامه میپردازند.
غالبا برای آمادگی جلسات پیش دفاع و دفاع نهایی، باید مهمترین مطالب رساله را در قالب پاورپینت آمده کنید بطوریکه بتوانید بهترین و تاثیرگذارترین ارائه از رساله را در 40 تا 60 اسلاید پاورپینت در 20 تا 40 دقیقه داشته باشید.
در حال حاضر، دانشگاه آزاد برای ارائه مجوز دفاع نهایی از دانشجویان 5 امتیاز پژوهشی می خواهد که این 5 امتیاز را می توانید از طریق دو مقاله علمی (علمی پژوهشی وزارتین) ارائه کنید که هر مقاله حاوی 2.5 امتیاز پژوهشی است و برای دفاع نهایی، هر دو مقاله می بایست به مرحله اکسپت رسیده باشند و یکی از آنها، چاپ هم شده باشد.
البته پذیرش و چاپ مقاله در مجلات با ایندکس های خارجی (نظیر ISI JCR, SCOPUS SJR Q1,Q2) هم امتیاز دارند.
آنچه که مسلم هست در حال حاضر همه دانشگاه در همه دپارتمان ها و رشته، گرایش ها، برای اجازه به دانشجو برای دفاع نهایی، یک یا چند مقاله تحت نمایه های معتبر می خواهند که این، بسته به دانشگاه (دولتی، آزاد، پیام نور، پزشکی و …) و گروه و رشته دانشجو (علوم پایه، علوم انسانی، فنی مهندسی، پزشکی) متفاوت و مرتب در حال تغییر است که برای اطلاع از نحوه دقیق امتیازدهی مقالات برای پیش دفاع و دفاع دکتری، بهتر است به واحد آموزش دانشگاه خود مراجعه فرمائید یا با کارشناسان تدبیرساز در تماس باشید.
3_انواع مقاله برای دکتری:
انواع مقاله برای دکتری را میتوانیم به دو گروه تقسیم کنیم: 1-مقاله برای قبولی دکتری، 2-مقاله برای دفاع دکتری.
1-مقاله برای قبولی دکتری
برای قبولی و ورود به مقطع دکتری، هر سال نقش و امتیاز نمره مصاحبه پررنگتر و بیشتر از سال قبل میشود. در حال حاضر نصف امتیاز به آزمون و نیم دیگر به امتیاز مکسوبه در جلسه مصاحبه تعلقگرفته است. نیمه دوم؛ یعنی امتیاز مصاحبه حتی از نمره آزمون بالاتر است؛ چون کسب امتیاز آزمون برای افراد تا چندبرابر ظرفیت و فقط برای ورود به بخش دوم و مصاحبه است و این نمره مصاحبه پس از آزمون هست که باعث قبولی یا رد متقاضی میشود.
هر سال نقش مصاحبه و نمره کسب شده در آن بیشتر از سال قبل هم میشود. بنابراین رزومه تحصیلی و بخصوص پژوهشی متقاضیان حرف اول و آخر را در پروسه قبولی آزمون دکتری دارد. پیشنهاد میشود اگر قصد ادامه تحصیل در مقاطع عالی چه در داخل چه خارج کشور را دارید.
با تعیین هدف از دوران کارشناسی ارشد و یا حتی کارشناسی، به دو مورد بپردازید: تقویت زبان و اخذ مدرک معتبر زبان (آیلتس، تافل، MSRT و MCHE)، تقویت رزومه علمی و پژوهشی. این دو مورد، سرمایه معنوی دانشجویان هست و عامل کلیدی تعیین سرنوشت علمی و زندگی افراد. تصور کنید بورسیه یک دانشگاه خوب اروپایی یا امریکایی را بگیرید چه چیز از این بهتر و بالاتر برای یک دانشجو. فقط تحصیل نیست و این کل روند زندگی فرد را به سمت مثبت تغییر میدهد.
برای تقویت رزومه که کلیدیترین آیتم برای قبولی دکتری است، اخذ پذیرش و چاپ مقالات علمی، بیشترین و مهمترین امتیاز و نقش را دارند. اگر کل امتیاز مصاحبه دکتری چه در دانشگاههای داخل و چه خارج کشور را عدد 20 درنظر بگیریم، نیمی از این امتیاز را میتوانید از طریق مقالات نصیب خود کنید. هر چه کیفیت و کمیت مقالات در رزومه بالاتر باشد، بهتر. برای مصاحبه داخل کشور، چاپ مقالات علمیپژوهشی، ISI، اسکوپوس، ISC و پابمد اهمیت بیشتری نسبت به سایر نمایهها و همایشها دارند.
در حال حاضر باتوجهبه ظرفیت ورودی مقطع دکتری و تعداد شرکتکنندگان، داشتن حداقل 2 مقاله در نمایههای فوق، توصیه میشود و با دو مقاله در این مجلات تا 10 امتیاز پژوهشی از 20 امتیاز رزومه را خواهید گرفت. برای کسب پوزیشنهای عالی و بورسیه در مقاطع دکتری و پست داک خارج کشور، رقابت شدیدتر هست و امتیاز مقالات ISI و SCOPUS و PUBMED بالاتر از مجلات علمیپژوهشی و ISC هست.
2-مقاله برای دفاع دکتری:
برای دفاع دکتری، بسته به گروه تحصیلی (علومانسانی، فنی مهندسی، پزشکی، علوم پایه) و دانشگاه محل تحصیل (دانشگاه آزاد، دولتی، غیرانتفاعی) دانشجو میباید مقدار معینی امتیاز پژوهشی که سازمان مرکزی دانشگاه مشخص کرده را به دست آورد. بهعنوانمثال در گروه علومانسانی و در دانشگاه آزاد اسلامی، دانشجو میبایست حداقل 5 امتیاز پژوهشی را برای اخذ مجوز پیشدفاع و دفاع نهایی حاصل کند و هر مقاله علمیپژوهشی وزارتین، حاوی 2.5 امتیاز پژوهشی است.
برای گروههای فنی مهندسی دانشگاه آزاد نیز میبایست 5 امتیاز ارائه شود که این 5 امتیاز از طریق یک مقاله در نمایههای ISI JCR Q1 تا Q4 هست و یا SCOPUS Q1 و Q2.
این امتیازات و شرایط مرتب دستخوش تغییر میشود؛ لذا پیشنهاد میکنیم از آموزش دانشگاه محل تحصیل خود، مقررات بهروز را سؤال کنید.
4_اکسپت و چاپ مقاله در مجلات علمی پژوهشی وزارتین
در مورد مجلات مورد تائید وزارت علوم، یعنی مجلات علمی که در سیستم ارزیابی هر ساله وزارت علوم، دارای رتبه شناخته شده و در پرتال رسمی نشریات وزارت علوم، اسم و مشخصات آنها ارائه می شود.
رتبه هایی که به مجلات علمی وزارت علوم تعلق می گیرد عبارتند از : گرید بین المللی، گرید الف +، الف، ب، ج، د.
برخلاف وزارت علوم، وزارت بهداشت رتبه یا گرید مشخصی برای اولویت بندی علمی نشریات عضو، تعریف نکرده و به شاخص های بین المللی در این زمینه (نظیر: ضریب تاثیر if، شاخص h index و شاخص cite score) استناد می کند.
این ارزیابی بصورت منظم و دوره ای تکرار می شود و احتمال اینکه مجله ای در یک سال رتبه علمی وزارت علوم را داشته باشد و در سال بعد، این رتبه از آن بازپس گرفته شود، وجود دارد. بالعکس آن هم صادق است یعنی نشریاتی که فعلا در پرتال نشریات وزارت علوم نیستند اما در سالهای آتی، حائز رتبه بشوند. بنابراین استناد به لیست به روزشده مجلات و یا استعلام مستقیم از پرتال نشریات وزارت علوم (https://journals.msrt.ir)، برای کسب اطلاع از وضعیت مجلات؛ الزامی است.
در مورد مجلات مورد تایید وزارت بهداشت، یعنی مجلات علمی که از سوی وزارت بهداشت برای دانشجویان و محققان رشته های مدیکال ساینس و پزشکی، معتبر شناخته می شوند و از طریق پرتال نشریات وزارت بهداشت یا سامانه های نظیر: سامانه منبع یاب (https://rsf.research.ac.ir)، قابل مشاهده و استعلام هستند.
معمولا مجلات وزارتین، برای دانشجویان دکتری که به دنبال اخذ مجوز پیش دفاع و دفاع نهایی از رساله هستند، کاربرد دارد. این دانشجویان بسته به دانشگاهی که در آن تحصیل می کنند موظف اند پذیرش و چاپ یک یا چند مقاله در این مجلات علمی وزارتین ارائه دهند.
مجلات وزارتین، اغلب مجلات معتبر با سیستم داوری با کیفیت و منظم هستند که به غیر از امتیاز برای مجوز دفاع دانشجویان دکتری، برای افراد دیگری که نیاز به تقویت رزومه دارند هم مفید و یا الزامی اند.
دانشجویان ارشد که قصد قبولی در مصاحبه دکتری داخل کشور را دارند، اساتید هیئت علمی دانشگاه که قصد ارتقای رتبه هیئت علمی دارند، افرادی که به دنبال ارتقای پایه شغلی هستند، افرادی که درصدد عضویت در بنیاد ملی نخبگان کشور هستند، دانشجویانی که قصد کوتاه نمودن مدت سربازی را دارند و خلاصه تمامی محققان و افرادی که به نوعی با علم در ارتباط اند، همواره در تلاش برای اخذ پذیرش و چاپ مقالات خود در مجلات علمی وزارتین هستند.
اکسپت و چاپ مقاله در مجلات وزارتین به مراحلی اطلاق میشود که مقاله شما پس از داوری و تأیید در مجلههای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (وزارت علوم) یا وزارت درمان و آموزش پزشکی (وزارت بهداشت) منتشر میشود.
فرآیند اکسپت و چاپ مقاله در مجلات وزارتین مراحل زیر را شامل می شود:
سابمیت یا ارسال مقاله:
ابتدا مقاله توسط نویسنده به مجله مورد نظر ارسال میشود. نکته مهم این است که نویسنده باید مطمئن شود که مقالهاش در دستهبندی موضوعی مجله منتشر شده و با قوانین و دستورالعملهای مجله سازگاری دارد.
برای ارسال مقاله به مجلات علمی وزارتین، می بایست ابتدا نویسنده مسئول مقاله در سایت مجله موردنظر، ثبت نام کند، سپس از طریق سامانه سابمیت آنلاین، مراحل مختلف سابمیت مقاله را یکی یکی پشت سر گذاشته تا کامل شود و بتواند کد سابمیت مقاله را دریافت نماید. معمولا مجلات، ایمیل های سابمیت، داوری، پذیرش، ریجکت و … را برای نویسنده مسئول ارسال می کنند.
داوری مقاله:
بعد از ارسال مقاله، مجله آن را به داوران ارسال میکند تا مقاله را از نظر علمی، روششناسی، کیفیت و اهمی
بازخورد داوران:
داوران نظرات خود را درباره مقاله به مجله ارسال میکنند. در این مرحله، ممکن است مجله از نویسنده بخواهد تغییرات و اصلاحات لازم را اعمال کند و نسخهای نهایی از مقاله را برای بررسی نهایی ارسال کند.
پذیرش مقاله:
اگر مقاله توسط داوران پذیرفته شود و تغییرات مورد نظر انجام شود، مجله به نویسنده خبر پذیرش مقاله میدهد. در این زمان، وضعیت مقاله در پنل کاربری، به پذیرفته شده، تغییر خواهد کرد و در برخی مجلات، نامه اکسپت
انتشار مقاله:
پس از پذیرش، مقاله به صورت آنلاین در وبسایت مجله و در تاریخ و شماره ای که در نامه اکسپت معین شده، منتشر میشود.
در مجلات وزارتین، داوری مقالات به دقت انجام میشود و مقالات با کیفیت و اهمیت علمی بیشتر انتشار داده میشوند. بعد از چاپ مقاله در سایت مجله، چنانچه عنوان مقاله خود را در گوگل سرچ کنید شاید سایت های دیگری غیر از سایت نشریه، پیدا کنید که مقاله شما در آن سایت ها نیز منتشر شده است. نگران نشوید این سایتها، در واقع پایگاه های تجمعی و شبکه های اجتماعی – علمی هستند که مقالات مجلات عضو خود را اصطلاحا ری-پابلیش یا چاپ مجدد می کنند.
این به بازدید بشتر مقاله شما کمک خواهد کرد. بعنوان نمونه در داخل کشور پایگاه هایی مثل: sid.ir و مگ ایران، نورمگز، سیویلکا؛ از این دست هستند. همچنین پایگاه های گوگل اسکولار (google scholar)، لینکدین (LinkedIn)، ریسرچ گیت (Research Gate) و آکادمیا (Academia) نیز نمونه های بین المللی معتبر این سامانه ها هستند.
نرخ ریجکت مجلات وزارتین، بالاست و معمولا کمتر از 10 درصد مقالاتی که دریافت می کنند، به مرحله اکسپت و چاپ می رسند که در برخی نشریات با رتبه بالاتر، حتی نرخ پذیرش به کمتر از 5 درصد هم می رسد. متاسفانه در داخل کشور، همخوانی بین تعداد مقالات تولیدی شده و مجلات تایید شده وجود ندارد و به دلیل ظرفیت محدود نشریات علمی وزارتین و همچنین الزام دانشجویان دکتری برای ارائه اکسپت و چاپ یک تا چند مقاله در این مجلات، پروسه پذیرش و چاپ مجلات علمی وزارتین بسیار مشکل، زمانبر و طاقت فرسا می شود.
این موضوع گلایه و ناراحتی تعداد زیادی از دانشجویان دکتری است که ضمن مراجعه به تدبیرساز، اذعان می کنند که ماه ها و شاید سالهاست گرفتار پروسه اکسپت و چاپ مقالات خود در مجلات وزارتین هستند و تعداد زیادی مجله را آزموده اند و پاسخ منفی و ریجکت از همه شنیده اند که البته این غیرطبیعی نیست.
موسسه تدبیرساز در دپارتمان ایران تز، پس از نزدیک دو دهه فعالیت در حوزه های پژوهشی و دانشجویی و دانشگاهی، مدت ها به فکر راه حلی برای رفع این معظل بوده است که خوشبختانه چند سالی است که توانسته با رعایت نکات مهمی، در بسیاری از رشته، گرایش ها، شانس پذیرش و چاپ مقالات را افزایش داده و به 100 نزدیک کند.
رعایت اصول نگارشی و تقویت محتوای مقاله، انتخاب مجله درست و در اسکوپ موضوع مقاله، تجربه طولانی مربوط به سابمیت تعداد زیادی مقاله که موجو آشنایی با نکات ریز و مدنظر مجلات شده است و دیگر موارد؛ موجب شده که بتوانیم به دفع و حل این مشکل عمده دانشجویان عزیز پرداخته و در زودترین زمان ممکن، برای اخذ پذیرش و چاپ بعنوان مشاوری امین، دلسوز و کاربلد؛ در خدمت جامعه علمی کشور باشیم.